Dawne Zawiercie w fotografiach i opowiadaniach

Stefan Stefañski

Szkoła Podstawowa nr 4

Strona główna » Galeria » SzkoÅ‚a Podstawowa nr 4

PoczÄ…tek XX w. przyniósÅ‚ istotnÄ… zmianÄ™ sytuacji prawnej i wÅ‚asnoÅ›ciowej Huty SzkÅ‚a (dawniej S. Reich i S-ka) oraz warunków życia zatrudnionych robotników.

"W dniu 3 lipca 1900 r. zaÅ‚ożone zostaÅ‚o Towarzystwo Akcyjne Huty SzkÅ‚a w Zawierciu." W tym też roku na dziesiÄ™ciu parcelach przy późniejszej ulicy Pileckiej (obecnie PowstaÅ„ców ÅšlÄ…skich, a w dalszym biegu Paderewskiego) Towarzystwo Akcyjne wybudowaÅ‚o pierwsze domy fabryczne. Trzy budynki murowane oraz siedem drewnianych, przy czym dla zwykÅ‚ych robotników przeznaczone byÅ‚y oczywiÅ›cie te ostatnie. "W roku 1905 zbudowano 5 dalszych, piÄ™trowych i murowanych domów robotniczych...".

Wydarzenia rewolucji 1905r.i żądania polskiej szkoÅ‚y doprowadziÅ‚y do tego, że fabryka wynajęła budynek przy ul. Towarowej. WynajÄ™to trzy izby i tam rozpoczęła pracÄ™ dwuklasowa szkoÅ‚a fabryczna dla dzieci pracowników huty. Jerzy Abramski podaje, że prawdopodobnie do 1902 roku zostaÅ‚a otwarta jednoklasowa szkoÅ‚a ogólna "szklarni zawierckiej". Stopniowo ZarzÄ…d Towarzystwa Akcyjnego Reichów realizowaÅ‚ pewne inwestycje, które dziÅ› nazywamy socjalnymi. StaÅ‚o siÄ™ to możliwe dziÄ™ki inicjatywie dyrektora firmy "Reich i S-ka", Teodora Mioduszewskiego.

W 1912 r. obok kolonii domków fabrycznych wybudowano piÄ™trowy budynek przeznaczony dla dwuklasowej szkoÅ‚y fabrycznej. Do użytku oddano go w roku 1913. CaÅ‚ość sfotografowano i uwieczniono na dużym tableau. Znajduje siÄ™ ono obecnie w Miejskiej Szkole Podstawowej nr 4.

W 1914 r. po wybuchu I wojny Å›wiatowej Niemcy zamienili budynek szkolny na szpital. Praktycznie nieznane sÄ… nam teksty źródÅ‚owe i dokumenty, które mogÅ‚yby wzbogacić historiÄ™ naszej szkoÅ‚y w okresie miÄ™dzywojennym.

Z protokoÅ‚ów Komitetu Wykonawczego Dozoru Szkolnego podlegÅ‚ego Ministerstwu WyznaÅ„ Religijnych i OÅ›wiecenia Publicznego (oddziaÅ‚ w Zawierciu) z lat 1920-1925, wiadomo, z jakimi trudnoÅ›ciami borykaÅ‚o siÄ™ nasze szkolnictwo i jaki byÅ‚ jego stan.

W październiku 1920 roku w Szkole nr 4 nadal mieÅ›ciÅ‚ siÄ™ szpital wojskowy, z tego wzglÄ™du komplety tej szkoÅ‚y zdecydowano rozmieÅ›cić w sposób nastÄ™pujÄ…cy: w godzinach poobiednich 5 klas uczyÅ‚o siÄ™ w gmachu seminarium nauczycielskiego, reszta - w gimnazjum mÄ™skim i żeÅ„skim.

I tak zawierciaÅ„skie szkoÅ‚y powszechne (3) i 1 prywatna fabryk HuldczyÅ„skiego - byÅ‚y nad wszelkÄ… miarÄ™ przepeÅ‚nione. W roku 1920 byÅ‚o w Zawierciu ponad 5 tysiÄ™cy dzieci w wieku szkolnym, podczas, gdy miejsce w szkoÅ‚ach mogÅ‚o znaleźć tylko okoÅ‚o 3,5 tysiÄ…ca dzieci. Nic wiÄ™c dziwnego, że Dozór Szkolny wystÄ…piÅ‚ o dokonanie robót remontowych i przeróbek w SzkoÅ‚ach nr 2 i nr 4, a to w celu uzyskania dodatkowych pomieszczeÅ„ na klasy i mieszkania dla nauczycieli.

Na zebraniu w dniu 18 maja 1921 roku próbowano obliczyć, o ile kompletów wiÄ™cej musiaÅ‚aby przyjąć każda za szkóÅ‚ powszechnych, by w nowym roku mogÅ‚y pomieÅ›cić wszystkie dzieci w wieku szkolnym. I tak:

JeÅ›li szkoÅ‚a nr 2, nr 3 i nr 4 przyjmie dodatkowo 14 kompletów (po okoÅ‚o 50 uczniów!), to brakujÄ…ce 10 kompletów przypadaÅ‚oby wówczas na SzkoÅ‚Ä™ nr 1 i szkoÅ‚Ä™ prywatnÄ… "Fabryk HuldczyÅ„skiego". Podobnie musiaÅ‚aby wyglÄ…dać sprawa nauczycieli - w Zawierciu zatrudnionych byÅ‚o (na dzieÅ„ 18 maja 1921 roku) 54 nauczycieli, nadal brakowaÅ‚o 21 nauczycieli. Sprawa zaangażowania nowych nauczycieli nie wyglÄ…daÅ‚a zachÄ™cajÄ…co, a to ze wzglÄ™du ma kompletny brak mieszkaÅ„. Ci, którzy przyjeżdżali, by zbadać miejscowe warunki, już nigdy wiÄ™cej nie wracali.

W mieście istniały w tym czasie 2 ochronki, ale postanowiono rozpatrzyć wniosek o utworzenie jeszcze jednej ochronki - tym razem z przeznaczeniem dla dzieci żydowskich.

Zdecydowano również, by do SzkóÅ‚ nr 1, nr 3 i nr 4 skierować lekarzy szkolnych, ponieważ szkoÅ‚y te dotychczas pozbawione byÅ‚y staÅ‚ej opieki lekarskiej.

Znaczący okazał się fakt uchwalenia (27 kwietnia 1922 roku) przez Radę Miejską "przymusu szkolnego". Przypuszczano, że aż około 1200 dzieci "... jest jeszcze poza szkołą..." z powodu braku miejsca.

W zwiÄ…zku z tym postanowiono przebudować dom mieszkalny przy ul. Pastewnej nr 4 na szkoÅ‚Ä™ 7 - klasowÄ… o 7 salach oraz gruntownÄ… przeróbkÄ™ 2 mieszkaÅ„ w Szkole nr 1 (przy ul. Szkolnej) na 2 klasy, co w rezultacie mogÅ‚o dać 9 klas i przy nauce na dwie zmiany, miejsce dla prawie 1000 uczniów.

Wakacyjne posiedzenie Dozoru Szkolnego (z 17 lipca 1923 roku) zaowocowaÅ‚o ustaleniem i przyjÄ™ciem do wiadomoÅ›ci 5 obwodów szkolnych. Wiadomym siÄ™ staÅ‚o również, że w tym czasie w Zawierciu byÅ‚o 5950 dzieci w wieku do 14 lat, z czego w zawierciaÅ„skich szkoÅ‚ach pomieÅ›cić siÄ™ mogÅ‚o zaledwie 4500 uczniów.

Zdecydowano, że młodzieży od V do VII klasy należy umożliwić ukończenie szkoły, co zaś do dzieci młodszych oraz zaniedbanych i opieszałych w nauce - decyzję każdorazowo miała podejmować Rada Pedagogiczna danej szkoły.

Koniec roku 1923/24 (23.06.1924) objawiÅ‚ nagÄ… prawdÄ™: zapowiadaÅ‚o siÄ™, że klasy w przyszÅ‚ym roku liczyć bÄ™dÄ… po 60, a nawet wiÄ™cej uczniów. ByÅ‚o to zresztÄ… sprzeczne z obowiÄ…zujÄ…cÄ… UstawÄ… o Ustroju SzkóÅ‚ Powszechnych.

ZamkniÄ™cie szkoÅ‚y fabrycznej HuldczyÅ„skiego znacznie pogorszyÅ‚o sprawÄ™. (uczyÅ‚o siÄ™ tam okoÅ‚o 700 dzieci). Ponadto, goszczÄ…ce od 1916 roku w gmachu SzkoÅ‚y nr 2 seminarium nauczycielskie (od roku 1921 - upaÅ„stwowione), wykorzystaÅ‚o swój umowny termin i powinno opuÅ›cić gmach, a to w racji tego, że w ww. Szkole nr 2 uczyÅ‚o siÄ™ prawie 2000 dzieci i mÅ‚odzieży, a mimo to wiele z dzieci nie mogÅ‚o podjąć nauki w szkole wÅ‚aÅ›nie z powodu braku miejsca.

Na posiedzeniu 26 lutego 1925 roku podniesiono problem "uroczystoÅ›ci Sienkiewiczowskich", a co za tym idzie - problem nadania imienia pisarza którejÅ› ze szkóÅ‚ miejskich.

Wybór padÅ‚ na SzkoÅ‚Ä™ nr 4.

Tego samego dnia ogÅ‚oszono również, że wraz z poczÄ…tkiem roku szkolnego 1924/25 zostaÅ‚a przejÄ™ta przez rzÄ…d szkoÅ‚a prywatna 7 - klasowa fabryki rur i żelaza HuldczyÅ„skiego i zyskaÅ‚a nazwÄ™: 7 - klasowa SzkoÅ‚a Publiczna nr 5 (na 1 rok).

Uchwalono (27.03.1925 roku), że od przyszÅ‚ego roku szkolnego w Szkole nr 4 otwarta zostanie klasa VII - a to na wyraźne i rzeczowe proÅ›by rodziców dzieci mieszkajÄ…cych w tym rejonie.

Dalsza historia SzkoÅ‚y nr 4 przedstawiona jest na podstawie Kroniki Szkolnej pisanej przez kierownika szkoÅ‚y po wojnie, p. StanisÅ‚awa Nawrota oraz protokoÅ‚ów posiedzeÅ„ Rad Pedagogicznych od 19.03.1945 r.... WiÄ™cej z historii szkoÅ‚y na stronie sp4.zawiercie.pl/historia.html

Prezentacje przygotował S. Gębka

Podziękowania dla dyrekcji szkoły oraz dla pani Moniki Liman i Jolanty Dąbrowskiej

Materiały: kroniki szkolne oraz własne


Sala lekcyjna podczas zajęć 1913 r.Budynek szkoły 1913 r.Lekcja gimnastyki 1913 r.Korytarz szkolnyOdwiedziny żołnierzy na lekcji j.polskiego, styczeń 1955 r.Akademia poswięcona 10 leciu Polski Ludowej, 26 styczeń 1955 r.Akademia 1 Majowa pod hasłem: Polska dawniej, dziś i jutro, odegrane przez dzieci klas młodszychKolejne zdjęcie z akademiiKolejne zdjęcie z akademiiTańce ludowe podczas akademiiDzień dziecka 1 VI 1957, inspektor szkolny razem z dziećmiZakońcenie roku klas siódmych, 1959Zdjęcie klasoweZdjęcie klasoweŚwięto Młodości 1983 r.Święto Młodości 1983 r.Święto Młodości 1983 r.Święto Młodości 1983 r.Święto Młodości 1983 r.Harcerska Akcja Letnia, Kostkowice 1983 r.Pamiątkowa koperta z okazji 10 lecia nadania imienia szkolePamiątkowa koperta z okazji 10 lecia nadania imienia szkoleBudynek szkolnyBudynek szkolnyBudynek szkolnyBudynek szkolny
PamiÄ…tkowa koperta z okazji 10 lecia nadania imienia szkole
PamiÄ…tkowa koperta z okazji 10 lecia nadania imienia szkole
Oceñ/Dodaj komentarz
Budynek szkolny
Budynek szkolny
Oceñ/Dodaj komentarz
Budynek szkolny
Budynek szkolny
Oceñ/Dodaj komentarz
Budynek szkolny
Budynek szkolny
Oceñ/Dodaj komentarz
Budynek szkolny
Budynek szkolny
Oceñ/Dodaj komentarz

1 | 2 | 3

|   Do góry   |   Strona główna   |

Centrum Inicjatyw Lokalnychwww.cil.org.pl

Newsletter

ALPANET - Polskie Systemy Internetowe